SIX

Onze nieuwe CD SIX is een eerbetoon aan het klassieke slagwerk-sextet, zijn rijkdom en klankdiversiteit.

Slagwerk Den Haag is een van de oudste slagwerk-sextetten ter wereld. Toonaangevende componisten uit de 20ste eeuw hebben voor deze indrukwekkende bezetting geschreven. Daaronder ook de Griekse componist Yannis Xenakis. Zijn Métaux voor 'Sixxen' was ons vertrekpunt voor deze CD. Métaux werd aangevuld met vier nieuwe composities die wij met grote trots presenteren. Het betreft composities van Peter Adriaansz & Maarten Altena, Richard Ayres, Rozalie Hirs en Tom Johnson & Luiz Henrique Yudo. Deze nieuwe werken werden geschreven naar aanleiding van twee grote projecten die Slagwerk Den Haag de afgelopen jaren heeft ontwikkeld, te weten een reeks ruimtelijke composities voor het Zaha Hadid Paviljoen (Holland Festival 2010) en een serie duo-composities voor het project Double Music (2012). De specifieke contexten waarbinnen de opdrachtcomposities werden ontwikkeld, hebben geleid tot een explosie van creativiteit, schoonheid en samenspel. Op SIX hoort u deze elementen samenkomen. 

Métaux - Yannis Xenakis

In 1978 componeerde de Griekse componist en architect Yannis Xenakis een monumentaal werk voor zes slagwerkers: Pléïades. Xenakis ziet instrumenten vooral als materialen waarmee hij zijn klankidealen kan verwezenlijken. Vaak zoekt hij daarbij de fysieke grenzen van zowel instrumenten als musici op. Ook in dit werk wordt het uiterste van de zes slagwerkers geëist. Pléïades bestaat uit vier delen, waarvan er drie verwijzen naar de materialen waaruit de instrumenten bestaan, namelijk metaal (Métaux), vel (Peaux) en toetsen (Claviers). Speciaal voor Métaux ontwikkelde Xenakis zes 'Sixxen', verwijzend naar het aantal spelers (six) en de componist (xen). Deze 'instrumenten' bestaan uit micro-tonaal gestemde metalen platen waarmee een ongehoord geluid kan worden geproduceerd. 

TWOMB - Peter Adriaansz / Maarten Altena

Met het programma Double Music bracht Slagwerk Den Haag in 2012 een eerbetoon aan John Cage. Gebaseerd op het gelijknamige werk dat Cage maakte met zijn generatiegenoot Lou Harrison, nodigde SDH veertien componisten uit om in paren zeven nieuwe composities te schrijven. Peter Adriaansz schreef in dit kader samen met zijn goede vriend Maarten Altena het werk TWOMB (uitgesproken als een combinatie van de woorden 'twee' en 'graf'). Adriaansz en Altena streefden naar een werk waarin niet te horen valt wie welke compositorische bijdrage levert. Ze maakten duidelijke afspraken: Altena componeerde de kleinere eenheden en Adriaansz de grote. Hierbij maakten ze gebruik van een palindroom: van het begin naar het midden en van het eind naar het midden zijn gelijk. Dit systeem bleek goed te werken met een solide eenheid als resultaat. De Volkskrant omschreef TWOMB als een stuk 'vol listige en ongrijpbare ritmes'. 

AVI - Richard Ayres

In AVI is een centrale rol weggelegd voor een piepklein sopraan Glockenspiel dat speciaal voor dit werk werd gemaakt. "Mijn drie jaar oude dochterje Avi vond het instrument perfect voor haar en vroeg me of ik het zou kunnen stelen opdat zij het thuis zou kunnen bespelen...", vertelt componist Richard Ayres. "Collega-componist Jorrit Tamminga assisteerde me om de elektronische versterking van het Glockenspiel te verbeteren, maar dat is eigenlijk iets dat geheim zou moeten blijven". 

Back & Forth - Tom Johnson / Luiz Henrique Yudo

Ook Tom Johnson en Luiz Henrique Yudo bundelden in 2012 in het kader van het Double Music programma, het eerbetoon van SDH aan John Cage, hun krachten. En ook Johnson en Yudo kozen bij hun samenwerking voor een systematische aanpak. Beiden schreven elk telkens tien seconden muziek en daarna was de ander weer aan de beurt. Back & Forth is geschreven voor vijf slagwerkers. Iedere slagwerker speelt van een notenbalk opgebouwd uit drie lijnen die op hun beurt ieder gekoppeld zijn aan een eigen geluid. De geluiden kunnen vrijelijk worden gekozen en kunnen bestaan uit bijvoorbeeld gestemd/ongestemd instrumentarium of klanken als voortgebracht door gevonden objecten. Canon en symmetrie geven het werk een basis structuur.

Venus [evening star] - Rozalie Hirs
Venus [invisible]
Venus [morning star]

Rozalie Hirs schreef Venus, een stuk in drie delen voor zes slagwerkers en elektronische geluiden, in opdracht van Slagwerk Den Haag voor het Holland Festival 2010. Venus ging in première in het Bach Paviljoen van het Zaha Hadid in de Westergasfabriek in Amsterdam. Hirs liet zich voor dit stuk inspireren door de ronde vormen en bochten van het paviljoen en door de 'Sixxen', een set percussie-instrumenten die componist Yannis Xenakis eind jaren zeventig ontwikkelde voor zijn werk Pléïades (zie ook de toelichting op deze CD van Xenakis' Métaux). De 'Moebius lus' van het paviljoen deed Hirs denken aan de baan die de planeet Venus aflegt in de hemel, zichtbaar vanaf de aarde wanneer je dit traject vele nachten volgt.
Speciale dank aan Casper Schipper voor hulp met de elektronische sound synthese voor de eerste beweging; en speciale dank aan Niels Bogaards voor de scripting van de spectrale analyse van de sixxen en de daaropvolgende resynthese in elektronische geluiden voor het derde deel.

Bonus track

Music for Pieces of Wood - Steve Reich

Op het repertoire van Slagwerk Den Haag staan verschillende werken van de Amerikaanse minimal music componist Steve Reich. Music for Pieces of Wood is een geliefd werk, zowel bij het publiek als onze slagwerkers. Reich werd bij het schrijven van dit werk, net als bij zijn werk Clapping Music, gedreven door het verlangen om met zo eenvoudig mogelijke instrumenten muziek te maken. Zo wordt in Music for Pieces of Wood letterlijk gewerkt met stukken hout. Steve Reich over Music for Pieces of Wood: "Dit werk groeide uit een drang om muziek te maken met de meest simpele instrumenten. De claves, of ronde stukken hardhout, die hier worden gebruikt werden geselecteerd op toonhoogte (a, b, cis, dis, en een geoctaveerde dis), en op hun resonantie. Het werk is het luidste dat ik ooit heb gecomponeerd, maar gebruikt geen versterking. De ritmische structuur, geheel gebaseerd op het proces van ritmische build-ups of de vervanging van aanslagen door rusten, is opgebouwd uit drie delen met afnemende patroonlengten: 6/4, 4/4, 3/4". 

Met dank aan

SIX kwam tot stand dankzij de ondersteuning door het Fonds Podiumkunsten, Gemeente Den Haag, Société Gavigniès en het inmiddels opgeheven Muziekcentrum Nederland. 

Met speciale dank aan Henk Heuvelmans, Holland Festival, de betrokken componisten en onze SDH-slagwerkers

Geluidstechniek: Guido Tichelman